بررسی ابعاد شخصیتی امام(ره) با تکیه به روحیه عدالت‌ورزی در برنامه تهران۲۰

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ بررسی ابعاد شخصیتی امام خمینی(ره) با نگاه ویژه به مقوله عدالت موضوعی بود که با حضور محمدرضا اخضریان کاشانی، عضو هیات علمی دانشگاه و تراب‌زاده، کارشناس حوزه عدالت اجتماعی -شنبه ۱۳ خرداد- در برنامه «تهران۲۰» بررسی شد.

تراب‌زاده در ابتدا درباره اینکه چه ویژگی شخصیتی امام(ره) باعث شده است تا مردم امروز پیرو مکتب او باشند، گفت: آنچه باعث می‌شود که مردم هنوز دنباله‌رو مکتب امام باشند، گرامیداشت این ایام است. ما در زندگی انسانی خود به چه خوش هستیم؟ با آرمان‌ها، ارزش‌ها، معنا و گرامیداشت ارتحال امام(ره) صرفا یک مراسم یادبود نیست، برای ما زنده نگهداشتن خود انقلاب و نمادی برای بازخوانی آرمان های مهم انقلاب است. از این جهت هرچه این آرمان‌ها در زندگی مردم بیشتر متجلی بشود هر ساله شاهد عظمت بیشتر این مراسم خواهیم بود؛ اینکه همه به هدف قیام فکر کنند.

اخضریان نیز درباره این سوال که توصیه امام به مسئولان در خصوص تحقق عدالت چه بوده است، بیان کرد: اگر امام را تحلیل ساده کنیم و نگاهشان را به عدالت ببینیم شاید بتوانیم با قطعیت بالا بگوییم که ایشان عدالت را نخ تسبیح حکمرانی می‌دانستند. از منظر او عدالت آن قسمتی است که همه چیز را به هم وصل می‌کند. با توجه به اینکه نگاه ایشان دائما به مردم بود، آنچه به طور خاص اشاره داشتند توجه به ارتباط مردم با مسئولان بود و خدمت کردن به مردم نکته تمرکز فرمایشات حضرت امام است. این مکررا در وصیت نامه ایشان آمده است.

وی با بیا اینکه شاید به اندازه انگشتان دو دست رهبران سیاسی در دنیا نداشتیم که موقع ورود به عرصه سیاست یک یا دو میلیون طرفدار داشته باشند‌ و زمان بدرقه شان ۱۵ میلیون، گفت: معمولا حضور آدمها در عرصه سیاست باعث ایجاد نفرت و بعض می‌شود. راز ایشان پیوند با مردم و عواطفی است که مردم با آن درگیر هستند. بخش زیادی از جامعه همچنان این علقه را به ایشان دارند.

تراب‌زاده در خصوص این سوال که شاخص‌های عدالت طلبی در دید امام کدام است، گفت: دو هزار سال تاریخ فلسفه نتوانسته یک جواب ثابت درباره عدلت بدهد. در اندیشه امام عدالت به همه چیز برمیگردد. درواقع آن چیزی است که زندگی ما را می‌سازد. از این منظر در اندیشه امام با دو زندگی انسانی و حیوانی مواجهیم. در زندگی حیوانی مثل سایر حیوانات مشغول اداره مادیات زندگی خود هستیم. اداره مادیات بد نیست ولی صرفا به آن اتکا کردن بد است. پس دنبال زندگی‌ای باشیم که انسان در آن آدم بشود. انسان در باورها و خلقیات و رفتار اجتماعی باید عدالت را رعایت کند.

وی با بیان اینکه از بزرگترین شاخص‌های عدالت نفی طاقوت در هر شکلی که بخواهد باشد است، گفت: طاغوت در قالب استبداد داخلی مثل حکومت شاهنشاهی، در قالب استکبار خارجی مثل مبارزه با شیطان بزرگ و در قالب ساختارها و حرکت‌های طاغوتی باشد مثل ولخرجی ها و برابر نبودن در مقابل قانون است. در اندیشه امام کسی حق حاکمیت به مردم را ندارد جز خدا و آن مسیری که خدا تعیین می‌کند، سایر این با هر اندیشه‌ای می‌شود طاغوت.

اخضریان کاشانی درباره این سوال که چه ارتباطی بین عقلانیت معنویت و عدالت در منظر امام وجود دارد، گفت: وقتی اندیشه امام را مرور می‌کنیم ایشان تعابیری درباره عدلت دارند و آن را از جنود عقل تلقی می‌کنند. به تعبیر ساده عدالت ورزی یک رفتار عقلانی است؛ این بخش ارتباطی اندیشه امام با عدالت است که از بعد عرفانی این موضوع را وارد رفتار فردی انسانها می‌کند. در بعد اجتماعی هم ایشان به عنوان یک فضیلتی تلقی می‌کند که بر مقررات جامعه حاکم باشد. عدالت در منطر امام یک خط مستقیم است که در دو سوی آن افراط و تفریط است و امام این خط را مسیر مشخص می‌داند.

این عضو هیات علمی با بیان اینکه تا زمانی که یک جامعه روی این خط باشد هم مسیر عقلانی و هم اجتماعی را طی می‌کند، گفت: آن تصویری که امام از انقلاب ارائه می‌دهند که اساسش عدالت و قسط است ایجاد ساختاری است که درون خودش معنویت را وارد دنیا کند. فوکو درباره انقلاب ایرانی تعبیری دارد که می‌گوید وقتی در انقلاب ایران مطالعه می‌کنیم آنچه اشکار است این است که مردم ایران در راهپیمایی‌ها با اینکه حکومت اسلامی می‌خواهند فریادشان این نیست که حکومت اسلامی را برای بهشت می‌خواهند بلکه حکومت اسلامی را برای این دنیا می‌خواهند تا استقلال، آزادی و عدالت داشته باشند.

وی افزود: امام معنویت را وارد زندگی این دنیایی و هم وارد عرصه سیاسی این دنیا می‌کنند؛ این را در چارچوب عدالت تصویر کرده و حکمرانی را در یک واحد نقش بندی می‌کنند.

تراب‌زاده نیز گفت: در اندیشه امام ارزش اصلی توحید است و اگر عدالتی مطرح می شود تحقق توحید در روی زمین است. عدالت اجتماعی در اندیشه ایشان یک نظم اجتماعی سالم است که انسان می‌تواند کمالاتش را در آن بروز بدهد. در چنین فضایی سه گانه عدالت عقلانیت معنویت چه می‌گوید؟ عدالت سویه هرچه غیر توحیدی به معنای طاغوت وجود دارد و از زاویه عدالت به قیام علیه او می‌پردازیم و حتما یک سوی آن مبارزه است. عدالت خورد و خوابیدن نیست.

این کارشناس امور اجتماعی با بیان اینکه این عدالت را کسی اقامه می‌کند که دستش پاک باشد و عدالت بدون معنویت یک شوخی است، گفت: کسی که اهل معناست حاضر است از خود بگذرد و ارسال تمام انبیا برای این بوده تا جامعه را اصلاح کنند. اساسا عدالت ریشه رسیدن به معنویت است

معنویت بدون عدات هم معنا ندارد. عرفان‌های گوشخ گیر بویی از عدالت نبرده است. جامعه تا جامعه نشود کسی نمی تواند در آن به ساحل آرامش برسد. کسی کخ به فکر دیگران نباشد بویی از عدلت نبرده است.

وی در جواب این سوال که در این بین نسبت عدالت و عقلانیت چیست، گفت: عدالت اگر بر اساس دستگاه عقلانی جلو نرود حتما از بین می‌رود کما اینکه در روزمره خودمان دیدیم که به اسم عدالت سیاست‌هایی به ضد عدالت برپا می‌شود.

اخضریان درباره حکمرانی در جامعه از منظر امام گفت: شاید یک مثلث را در رابطه سه‌گانه رهبری دین و مردم ترسیم کنیم. در طول تاریخ انقلاب همواره شاهد بودیم که عمده کسانی که مقابله با این می‌کنند تلاشسان روی یکی از این سه محور است. یکی از کارهای مهم امام ایجاد ارتباط بین این سه عنصر است. این سه عنصر ارتباطش در زمان پهلوی قطع بود. تصویر خدا شاه مردم بود و این رابطه خارج از چارچوب های مفاهیم بود. امام رابطه بین رهبری با دین و مردم را ایجاد کردند.

هر وقت بخواهیم یک چارچوب در نظر بگیریم حکمرانی ارتباط برقرار کردن مناسب بین این اجزاست هرگاه یکی از عناصر تضعیف بشود حکمرانی دچار خدشه است.

تراب‌زاده درباره اینکه مردم برای برقرای عدالت چه نقشی دارند، گفت: ما سالهاست دیدگاهمان نسبت به مردم سیاهی لشگر است و چون مردم در یک مسیر مستمر درگیر اداره و ساخت جامعه نیستند ترجیح می‌دهند که صرفا در موقعیت‌هایی تماشاگر باشند. در این نظام حکمرانی اساسا حکمرانی مردمی است. ایده‌ای که در اندیشه امام مشاهده می‌کنیم با کارهایی مانند بسیج، دفاع مقدس، جهاد کشاورزی این است که ما نیاز به تجمیع نیروها برای اداره امور توسط مردم داریم هرچه مردم دور می‌شوند ساخت ضعیف می‌شود.

وی با بیان اینکه نقش مردم مهم ترین قسمت مسئله است، بیان کرد: امام می‌گوید اولین نقطه نقطه استقلال روحی از طاغوت است. طاغوت یعنی هر چیزی که ما را از جامعه سالم دور کند.

مردم باید بدانند چه می‌خواهند. تصویری روشن از جامعه عادلانه و انسانی پیدا کنند و اشتباهی جامعه‌ای را هدف نگیرند و دنبال امریکن دریم نر‌وند. این جامعه مطلوب ما نیست. بر اساس آن تعریفی که دنبالش هستیم باید حضور فعال در جامعه داشته باشیم؛ چه انتخابات باشد چه رفتارهای روزمره. هرجا که مردم کنار بکشند خودشان بخشی از جامعه را تخریب می‌کنند. اگر مردم احساس کنند جامعه متعلق به آنان نیست جامعه تخریب می‌شود.

اخضریان خاطرنشان کرد: آنچه از امام می‌دانیم در موضوع عدالت این است که ایشان عدالت را هم در بستر فردی و هم اجتماعی تعریف کردند و آن را با مسیله پیشرفت پیوند دادند. این را یک امر عقلانی می‌دانند که وقتی یک اتفاق می‌افتد به طور طبیعی موقعیت‌ها در جامعه توزیع می‌شود.

مستئل مادی درست توزیع می‌شود و در نتیجه برکات از سوی خداوند به جامعه تزریق می‌شود.

در تعبیر امام انقلاب یک حرکت مستمر است و اگر این مرحله را درست درک کنیم یکی از رمزها و زمینه‌های حکمرانی را حل می‌کنیم.

تراب‌زاده نیز در پایان گفت: مردم به مرور زمان نسبت به معمای زندگی پچار بی معنایی شدند. اندیشه امام برای بازیابی آن نظام معنایی مفید است. مسئولین بدانند که اگر مردم به این دستگاه اعتماد نکنند نمی‌توانند به تحقق عدالت نزدیک بشوند. اگر این پیوند ضعیف بشود تحقق عدالت بی معنا خواهد شد.

انتهای پیام/